Γιατί φέτος θα τηρήσω το "new year's resolution" μου.

Έφτασε, λοιπόν, ξανά το τέλος του έτους. Μαζί με το τέλος του, έρχεται και η αρχή ενός νέου έτους. Και στην αρχή του, συνηθίζεται να γίνονται τα περιβόητα "New Year's Resolutions" αγγλιστί ή "Οι υποσχέσεις του νέου έτους" στα ελληνικά. Υπάρχουν όλες οι καλές προθέσεις, η θέληση, ο ενθουσιασμός για το νέο ξεκίνημα, χαρτί και μολύβι για να γραφτούν όλα τα "θέλω" του νέου έτους. Φέτος είμαστε αποφασισμένοι να αλλάξουμε αυτά που δεν συμπαθούμε πάνω μας. Μπορεί να μην το κάναμε πέρσι αλλά φέτος θα γίνει οπωσδήποτε. Άραγε πόσο σίγουροι είμαστε για αυτό? Μήπως και πέρσι τα ίδια δεν λέγαμε και τελικά δεν αλλάξαμε τίποτα?

Τα φετινά είναι τα πιο αληθινά Χριστούγεννα.

Έχουμε μάθει ότι τα Χριστούγεννα είναι περίοδος χαράς, ευχαρίστησης και επαφής με την οικογένεια και τους κοντινούς μας ανθρώπους. Η πόλη στολίζεται, τα μαγαζιά το ίδιο, οι άνθρωποι βγαίνουν έξω να διασκεδάσουν και να ψωνίσουν δώρα για τους αγαπημένους τους ανθρώπους. Όμως είναι σύνηθες φαινόμενο, αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων να αντιμετωπίζουν διαταραχές διάθεσης με κορύφωση καταθλιπτικά συναισθήματα. Ειδικοί ψυχικής υγείας αναφέρουν ότι οι περιπτώσεις ατόμων που σπεύδουν για θεραπευτική υποστήριξη, αυξάνονται αυτή την περίοδο. Αντίστοιχες είναι και οι περιπτώσεις ατόμων σε θεραπεία, όπου κορυφώνεται ο προβληματισμός τους αυτή την περίοδο. Γιατί όμως ενώ κυκλοφορεί τόση "χαρά" εκεί έξω, κάποιοι άνθρωποι δυσκολεύονται να την βρουν?

Διάλεξη: " Άνθρωπος και Κοινωνία μπροστά στις Προσωπικές και Επαγγελματικές προκλήσεις: Διαφορετικές προσεγγίσεις που αλλάζουν την οπτική μας"

Ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Νέας Σμύρνης σας προσκαλεί την Τετάρτη 23/11 και ώρα 19:30, στο Δημοτικό Πολυχώρο "Γαλαξίας" (κεντρική πλατεία Νέας Σμύρνης), στην εκδήλωση με τίτλο:

   « Άνθρωπος και Κοινωνία μπροστά στις Προσωπικές και Επαγγελματικές  προκλήσεις: Διαφορετικές προσεγγίσεις που αλλάζουν την οπτική μας. »

με ομιλητές τον Χάρη Πίσχο, Ψυχολόγο-Κοινωνικό Λειτουργό, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων και την Αργυρώ Γκόλφη, Εργασιακή Ψυχολόγο ΜSc.

Έλληνας πολιτικός 2011: "Δεν καίγομαι, ζεσταίνομαι".

Αναρωτιέμαι αν μετά από όλο αυτό το σκηνικό που γίνεται τις τελευταίες μέρες στην Ελλάδα, θα κατηγορούμε πάλι τις αγορές ή τους κακούς Ευρωπαίους για την μοίρα μας... Ομολογώ ότι αυτό που γίνεται είναι εντελώς πρωτόγνωρο για την χώρα μας. Με φόντο την πολιτική μικροπρέπεια, ο κάθε πολιτικός-πολιτικάντης, αντλεί και το τελευταίο κυβικό εξουσιαστικού οξυγόνου που διαθέτει για να μπορέσει να κρατηθεί στην καρέκλα του. Σε τέτοιες στιγμές, έγραφα και στο τουίτερ, πριν λίγες μέρες, όλοι θέλουν να μιλήσουν, όλοι έχουν θέση, αλλά κανένας δεν ακούει. Πάνω από όλα το προσωπικό συμφέρον και όχι το εθνικό. Το κομματικό πριν το πατριωτικό και άσε τη χώρα ακυβέρνητη για μέρες, κοντεύουμε να κλείσουμε βδομάδα.

Το σύνδρομο του κοκαλωμένου λαγού.

Ο λαγός είναι ένα αξιαγάπητο ζώο. Έχει τη δυνατότητα να κινείται ελεύθερα στη φύση και με τις ικανότητες του να ξεφεύγει από κινδύνους και από παγίδες. Με το ισχυρό του άλμα, πετάγεται εύκολα από το ένα μέρος στο άλλο, μην επιθυμώντας να γίνει θύμα. Παρ' όλη την ευελιξία του, υπάρχει μία στιγμή που ακινητοποιείται. Είναι η στιγμή που κοκαλώνει μπροστά στα δυνατά φώτα ενός αυτοκινήτου τη στιγμή που διασχίζει το δρόμο. Για δέκατα του δευτερολέπτου, δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει, αν και βλέπει το αυτοκίνητο να έρχεται κατά πάνω του, απειλώντας τη ζωή του. Όπως ο λαγός είναι σαστισμένος από τα φώτα, έτσι και οι Έλληνες, έχουν σαστίσει από την ξαφνική κρίση που αντιμετωπίζουν αναπάντεχα. Πως αντιδρούν άραγε;

Το Ψυχολογικό πείραμα του Milgram: Η Ελλάδα υπό καθεστώς υπακοής.

Ακούγεται από στόμα σε στόμα ότι η Ελλάδα έχει καταστεί ένα οικονομικό πείραμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. Καθώς κανείς από τους Ευρωπαϊκούς εταίρους δεν έχει αντιμετωπίσει μία παρόμοια κατάσταση τις τελευταίες δεκαετίες, δεν μπορεί να δώσει και μια ξεκάθαρη λύση για το μέλλον της Ελλάδας. Πίσω όμως από τα δις ευρώ που μνημονεύει το μνημόνιο (chic), τη χρεωκοπία και το κούρεμα του χρέους, βρίσκεται ο Ελληνικός λαός. Ένας λαός που βρέθηκε ξαφνικά να επωμίζεται όλες τις "αναγκαίες" διαρθρωτικές αλλαγές που συμβαίνουν στην χώρα, επιβαλλόμενες από τις πολιτικές "αυθεντίες" της Ευρώπης και της Ελλάδας. Ο Ελληνικός λαός "αναγκάζεται" να υπακούσει... ή τον αναγκάζουν μέσω ενός οργανωμένου ψυχολογικού πειράματος;

Συστεμική αναπλαισίωση: κανείς δεν μας είπε ότι δεν μπορούμε.

Στη συστεμική ψυχοθεραπεία, υπάρχει ένας κρίσιμος όρος που ονομάζεται "αναπλαισίωση". Χρησιμοποιώ τη λέξη "κρίσιμος" όχι γιατί ταιριάζει με τα δεδομένα της εποχής, αλλά γιατί είναι ο πιο ουσιαστικός σε αυτή την ψυχοθεραπευτική επεξεργασία. Είναι ο όρος που επιτρέπει στο οικογενειακό σύστημα την αναδιαμόρφωση του, την αλλαγή του, μέσα από συγκεκριμένες εφαρμοσμένες τεχνικές και πάντα με τη βοήθεια του ψυχολόγου. Το σύστημα, εκείνη τη στιγμή βρίσκεται σε κομβικό σημείο. Έχει μόλις αναγνωρίσει τι ακριβώς γινόταν στο παρελθόν, ποιο είναι το πρόβλημα, ποιος ο ταυτοποιημένος ασθενής και είναι στο όριο να επιλέξει αν επιθυμεί να δεχτεί την αναπλαισίωση στα δυναμικά του από τον θεραπευτή, προκειμένου να πετύχει το θεραπευτικό στόχο του.

Φόβος, το αυθεντικό συναίσθημα της μετακίνησης.

Σε κάποιες αφρικάνικες φυλές, μόλις τα παιδιά φτάνουν στην εφηβεία, οι γονείς τα οδηγούν στη μέση του δάσους όπου τα εγκαταλείπουν μόνα τους και γυμνά. Τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τους θορύβους από τα άγρια ζώα, το σκοτάδι και τη μοναξιά, ουρλιάζοντας πολλές φορές από το φόβο. To τελετουργικό αυτό που κρατάει τρεις μέρες και τρεις νύχτες, σηματοδοτεί το πέρασμα από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Συνίσταται στο να κοιτάξεις το φόβο σου κατάματα και να πάψεις να φοβάσαι. Στον δυτικό πολιτισμό, τέτοιες πρακτικές δεν ευσταθούν καθώς έχουμε διαφορετικές ευαισθησίες. Μήπως όμως αν αλλάξουμε μερικές συνθήκες, η ουσία είναι ίδια?

Η άβυσσος είναι γένους θηλυκού.

Είχα την ευτυχία να βρεθώ χθες σε μία φιλική συζήτηση γυναικών, λίγο πάνω από τα 30, για θέματα σχέσεων. Ακούγοντας τη συζήτηση τους, μου ήρθε ασυναίσθητα στο μυαλό η φράση «άβυσσος η ψυχή της γυναίκας». Μία φράση που όποτε την συνδυάζουμε με περιστάσεις, αδυνατούμε να καταλάβουμε το νόημα τους. Καθώς με ενδιαφέρει να ακούω γυναίκες να μιλάνε για αυτά τα θέματα, κάθησα δίπλα τους ως παρατηρητής, προσπαθώντας να κερδίσω κάτι από όλη αυτή την «αβυσσαλέα» συναισθηματική οπτική της γυναίκας. Παρά το φιλικό status της παρέας, καθώς βρίσκονταν και άντρες εκεί, η φράση όδευε προς επαλήθευση. Ούτε κατανόηση για τις φυλετικές ισορροπίες βρέθηκε, ούτε κοινό συμπέρασμα υπήρξε. Το πρόσημο είναι θηλυκό, αλλά η άβυσσος έχει τόσα θηλυκά στοιχεία;

Πως η Ψυχολογία μας "τρελαίνει" για να γίνουμε καλύτεροι.

^{H Ψυχολογία είναι στη συνείδηση και στη συναίσθηση του κόσμου πολύ πριν  την "επίσημη" ανακάλυψή της από τον Freud. Έχοντας περάσει πάνω από 2,5 αιώνες από τότε και έχοντας διανύσει μεγαλειώδη πορεία εξέλιξης και ανάπτυξης, φτάνουμε στο σήμερα, όπου μεγάλο ποσοστό του κόσμου την αποδέχεται ως βασικό παράγοντα στη καλή διατήρηση της υγείας του, ψυχικής και σωματικής. Γνωρίζοντας ότι υπάρχει ακόμα πεδίο σύγχυσης, με τα ψυχιατρικά στερεότυπα, τη ψυχοθεραπεία, την επιλογή και τη βοήθεια του ψυχολόγου, κάνω μία αναφορά  στο πλαίσιο εργασίας της ψυχολογίας,  προσπαθώντας να ξεκαθαρίσω το τοπίο.} 

Οι όροι των reality shows. Μία νέα πρόκληση για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Ομολογώ ότι δεν είμαι θαυμαστής της τηλεόρασης. Αν και έχω μεγαλώσει μαζί με αυτήν, παρακολουθώντας την εξέλιξή της όλα αυτά τα χρόνια, πριν ακόμα τη γέννηση της ιδιωτικής. Στην πορεία φυσικά πολλά άλλαξαν και με την είσοδο της ιδιωτικής τηλεόρασης, οι επιλογές αυξήθηκαν, όπως και το ενδιαφέρον των τηλεθεατών αλλά και των ανθρώπων που έβλεπαν σε αυτό το μέσο την ευκαιρία για επαγγελματική εξέλιξη. Μιλώντας για επαγγελματική εξέλιξη, αναφέρομαι φυσικά στις θέσεις που αφορούν καθαρά το μέσο που λέγεται τηλεόραση. Ηθοποιοί, τηλεσκηνοθέτες, παρουσιαστές κτλ. Στην πορεία προέκυψε και ένας ακόμα τρόπος για να οδηγηθεί κάποιος στην επαγγελματική εξέλιξη μέσω της τηλεόρασης, αλλά όχι με τον τρόπο που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. 

Wishing on a star

Επιστρέφοντας την περασμένη βδομάδα στην Αθήνα, μετά από ένα απολαυστικό Σαββατοκύριακο, οδηγούσα στην εθνική οδό. Η διαδρομή είναι απολαυστική, είναι αργά το βράδυ και η συνθήκη κατάλληλη για περισυλλογή και σκέψη. Τέτοιες επιστροφές περικλείουν  το ευχάριστο συναίσθημα της χαλάρωσης και της υπερβολικής κούρασης από την ξεκούραση. Το ταξίδι είναι άνετο, νιώθω το αμάξι να πετάει και δεν καταλαβαίνω πότε φτάνω στον προορισμό μου. Φτάνοντας προς τα Μέγαρα, έχει ένα μεγάλο άνοιγμα ο δρόμος, μία κατηφόρα. Σε εκείνο το σημείο, διέκρινα ένα αστέρι να πέφτει. Η αυθόρμητη σκέψη που έκανα, είναι ότι πρέπει να κάνω μία ευχή γρήγορα για να μην χαθεί η ευκαιρία. Μία ευχή που σίγουρα θα πραγματοποιηθεί,  γιατί έτσι μου έχουν πει όταν βλέπω να πέφτει ένα αστέρι.... Τι να πρωτοευχηθώ όμως?

"Μη γελάς πολύ γιατί θα σου βγει σε καλό"! Mία καθημερινή ανατροπή αλλάζει την οπτική μας.

Οι ομάδες θεραπείας είναι μικρές κοινωνίες. Αποτελούνται από μέλη που το καθένα παίρνει το ρόλο που έχει και στο κοινωνικό σύνολο. Αυτός είναι και ο λόγος για να δουλέψουν σε αυτό το πλαίσιο και να πάρουν ανατροφοδότηση, καθρέφτισμα και κατεύθυνση για ο,τιδήποτε θα κάνουν στη ζωή τους. Η διάδραση που γίνεται μεταξύ των μελών, δεν υστερεί σε τίποτα από τη διάδραση που αποτυπώνεται και στην κοινωνία. Από την περασμένη συνεδρία κράτησα μία φράση που ειπώθηκε από το ένα μέλος στο άλλο. "Μη γελάς πολύ γιατί μπορεί να σου βγει σε κακό". Αφορμή ήταν ένα όμορφο περιστατικό που συνέβη στο άλλο μέλος και το ανέφερε στην ομάδα με πολύ σεβασμό αλλά και χιούμορ.

Internet: ο καλύτερος φίλος για τις διακοπές ;

 H διαφήμιση του «κολλημένου» με το ίντερνετ, παίζει καθημερινά στους τηλεοπτικούς δέκτες με μεγάλη συχνότητα. Σε αυτή τη διαφήμιση, απεικονίζεται ένας νέος, να περιπλανιέται μόνος του στο Ελληνικό καλοκαίρι. Περνώντας από διάφορα όμορφα μέρη, ταυτίζει τις απλές καθημερινές κινήσεις ή και την επικοινωνία με τους γύρω του, με ενέργειες που κάνει κάποιος στον χώρο των social media. Η αγωνία του κορυφώνεται, όταν δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στο ίντερνετ και κυρίως να δει τι γίνεται στα προφίλ του. Την ίδια στιγμή δεν τον αγγίζει τίποτα από αυτά που εκτυλίσσονται μπροστά του.

Η Ψυχολογία της "Αγανακτισμένης" μάζας του Συντάγματος

Παρατηρώ από την Τετάρτη όλο αυτό το γεγονός με τους αγανακτισμένους του Συντάγματος. Ένα ανθρώπινο κύμα που έχει πλημμυρίσει την πλατεία, επιθυμώντας να εκδηλώσει τη δυσαρέσκειά του για τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης. Ενώ όμως, σχεδόν παντού, γράφονται διθύραμβοι για τον Ελληνικό λαό που "ξύπνησε" και παίρνει την κατάσταση στα χέρια του, πουθενά δεν αναφέρεται το βασικό κοινωνικο-ψυχολογικό χαρακτηριστικό αυτού του γεγονότος. Το γεγονός ότι αυτός ο κόσμος, είναι μία συνάθροιση ατόμων, αλλιώς μία μάζα. Και όπως, περιγράφεται και στο ιστορικό παρελθόν, η μάζα έχει τη δική της ψυχολογία.

Η ευθύνη ως κινητοποιός δύναμη.

Πηγαίνοντας μία βόλτα σε κοντινή στην Αθήνα επαρχιακή πόλη και θέλοντας να ξεφύγει κάποιος από την κίνηση του κεντρικού δρόμου, ανεβαίνει προς τον περιφερειακό. Συναντά μία καινούρια οδό, που έχει φτιαχτεί εδώ και αρκετό καιρό αλλά παραμένει ακόμα ανέτοιμη. Η λέξη ανέτοιμη είναι σχετική καθώς υπάρχει μία πινακίδα μπροστά και στις δύο κατευθύνσεις,  που αναφέρει με επιβλητικά γράμματα: "Oδηγοί προσοχή. Η οδός είναι υπο κατασκευή, η διέλευση γίνεται με ευθύνη σας". Ομολογώ ότι όταν την πρωτοείδα, εξεπλάγην. Στεκόμουν μπροστά στην πινακίδα και δεν ήξερα τι να κάνω. Να προχωρήσω και να πάρω την ευθύνη για ό,τι μου τύχει? Για να αναφέρεται έτσι επίσημα από την πινακίδα του κράτους, σημαίνει ότι δεν είναι ακόμα τελειωμένη η οδός, άρα ενδεχομένως να γίνονται έργα, να εγκλωβιστώ ή να κινδυνεύσω? Από την άλλη να σταματήσω και να μην προχωρήσω? Να επιλέξω μία άλλη οδό για να φτάσω στον προορισμό μου?

Ευκαιρίες υπάρχουν.

Το πιο προσφιλές θέμα στις συνεδρίες που έχω αυτή την περίοδο, είναι φυσικά το θέμα της κρίσης. Οι δυσκολίες σε επαγγελματικό, προσωπικό και συναισθηματικό τομέα. Η αδυναμία της επένδυσης είναι φανερή σε όλους τους τομείς. Την ίδια ώρα που δεν μπορεί ο άνθρωπος να στηριχτεί σε τίποτα, την ίδια στιγμή που η τρομοκρατία περικυκλώνει το μυαλό , ο καθένας πρέπει να σταθεί στα πόδια του. Και όχι μόνο να σταθεί στα πόδια του αλλά να σηκώσει το κεφάλι και να προχωρήσει. Όσο δύσκολο και να είναι αυτό, τόσο πιο προκλητικό γίνεται στο ξεπέρασμά του.

Οι "χαρούμενες" οικογενειακές διακοπές του Πάσχα: Αποδοχή και όχι θυμός.

Όλοι περιμένουν τις διακοπές του Πάσχα ως ευκαιρία για ξεκούραση, ηρεμία και διακοπές από τη δύσκολη καθημερινότητα. Το πιο αυθόρμητο μέρος που διαλέγουμε για να περάσουμε αυτές τις ημέρες, είναι το χωριό, η εξοχή. Αλλά το κυριότερο είναι ότι αυτό το μέρος ταυτίζεται άμεσα με την επιστροφή στους γονείς. Είναι μία απόφαση που παίρνεται ασυναίσθητα, θα έλεγα σχεδόν αυτοματοποιημένα, χωρίς να υπάρξει σκέψη για δεύτερη επιλογή. Είναι φυσιολογικό σε κάποιο βαθμό γιατί μέσα από τις διακοπές του Πάσχα, ενισχύεται και το συναίσθημα του δεσίματος με την οικογένεια. Η επιστροφή σε αυτή ως κάλυψη του κενού που έχει δημιουργηθεί από τη φυγή του παιδιού και τη δημιουργία της δικής του οικογένειας.Οι διακοπές στο πατρικό σπίτι, ακούγονται αλλά δεν είναι καθόλου εύκολες. Και δεν εννοώ μόνο λόγω οικονομικών ή κυκλοφοριακών παραγόντων αλλά κυρίως λόγω συναισθηματικών και δυναμικών των σχέσεων μεταξύ γονέων και παιδιών.

Πίστη ή ανάγκη; Μία άποψη πίσω από το σταυροκόπημα.

Διάβαζα σήμερα στην εφημερίδα, μία έρευνα με αφορμή τη γιορτή του Πάσχα. Σε αυτή την έρευνα αναφέρεται ότι οι μισοί σχεδόν Έλληνες πιστεύουν στην ανάσταση νεκρών, ένα μεγάλο ποσοστό καταλαβαίνει και αναγνωρίζει τους εκκλησιαστικούς ύμνους και οι περισσότεροι από τους μισούς πηγαίνουν στην εκκλησία και πιστεύουν στον Θεό. Τα παραπάνω μάλιστα ποσοστά, ήταν χαμηλότερα, από παρόμοιας έρευνας που έγινε πριν δύο χρόνια. Η εξήγηση θαρρώ, πως έγκειται σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες ή και σε διαφορετικό δείγμα και όχι στην μείωση της πίστης μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Στις επόμενες σελίδες, αναφέρει η εφημερίδα ότι όχι μόνο δεν υπάρχει αναφορά (για την ακρίβεια ούτε λέξη) στη μορφή του Ιησού στα Ευαγγέλια, αλλά όλοι γνωρίζουμε τη μορφή του μέσα από τις εικόνες. Με ένα παράξενο τρόπο αφού θεωρητικά κανείς δεν τον έχει δει ή ζωγραφίσει. Τέλος, στην ίδια σελίδα περιγράφεται πως με επιστημονικό τρόπο, αποκαλύφθηκε ότι η ιερή Σινδόνη και το μαντήλι που σκουπίστηκε ο Ιησούς, τοποθετούνται 1300 με 1400 χρόνια μετά τη γέννησή του.

Όταν η εξαίρεση γίνεται κανόνας.

Όταν ήμαστε μικροί, μεγαλώνουμε και μαθαίνουμε συγκεκριμένα πράγματα, αξίες, συνήθειες, τι είναι καλό ή κακό, τι είναι πρέπον και τι όχι. Νόρμες και κανόνες, σε κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο μπαίνουν στη ζωή μας και μας καθορίζουν. Με βάση αυτό τον οδηγό, αρχίζουμε και ανακαλύπτουμε τον κόσμο, το σχολείο, την κοινωνία, τις σχέσεις. Η αξία του ηθικού είναι μία έννοια που έχει μία στερεή βάση, έτσι την έχουμε γνωρίσει όλοι. Η οικογένειά, υποδεικνύει στο παιδί που ανατρέφει τι είναι ηθικό. Φυσικά υπάρχει μία υποκειμενικότητα, σε κάθε θεώρηση που αντανακλάται σε πολιτισμικά ιδεώδη, που δεν έχει νόημα να το αναπτύξουμε και να το συγκρίνουμε τώρα. Απλά, κάθε λαός, στη χώρα του, κρίνει, ή έχει μεγαλώσει με τέτοια αντίληψη, τι θεωρεί ηθικό.

 

Ένα δώρο που κρατάει μία ζωή.

Ξυπνάς αγχωμένος, έχοντας δει ένα άσχημο όνειρο, φοβάσαι τι θα συμβεί στη μέρα σου. Ετοιμάζεις το πρωινό και σου πέφτει ο καφές, κακολογείς τη μοίρα σου (!). Στο δρόμο για τη δουλειά, χάνεις το μετρό, αναρωτιέσαι ποιος σε μάτιασε (!). Φτάνεις στη δουλειά και δεν έχεις όρεξη πλέον να κάνεις τίποτα. Έχεις παγώσει, δεν μπορείς να δουλέψεις. Σε καλεί ο σύντροφός σου στο τηλέφωνο και με το παραμικρό, εκνευρίζεσαι και τσακώνεσαι μαζί του. Γυρίζεις στο σπίτι και νιώθεις ταλαιπωρημένος, κουρασμένος. Δεν έχεις όρεξη για τίποτα. Το μόνο που θέλεις είναι να χωθείς στον καναπέ και να δεις τηλεόραση, να κλειστείς στον κόσμο σου, μακριά από ευθύνες και άγχη.  Δεν θέλεις να θυμάσαι κάτι από αυτή τη μέρα, απλά σκέφτεσαι ότι και η επόμενη θα είναι ίδια και μπορεί και χειρότερη. Είναι πολύ δύσκολο να διακρίνεις το βάθος από την επιφάνεια, την αιτία από την αφορμή, το δάσος από το δέντρο.