Όταν η εξαίρεση γίνεται κανόνας.

Όταν ήμαστε μικροί, μεγαλώνουμε και μαθαίνουμε συγκεκριμένα πράγματα, αξίες, συνήθειες, τι είναι καλό ή κακό, τι είναι πρέπον και τι όχι. Νόρμες και κανόνες, σε κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο μπαίνουν στη ζωή μας και μας καθορίζουν. Με βάση αυτό τον οδηγό, αρχίζουμε και ανακαλύπτουμε τον κόσμο, το σχολείο, την κοινωνία, τις σχέσεις. Η αξία του ηθικού είναι μία έννοια που έχει μία στερεή βάση, έτσι την έχουμε γνωρίσει όλοι. Η οικογένειά, υποδεικνύει στο παιδί που ανατρέφει τι είναι ηθικό. Φυσικά υπάρχει μία υποκειμενικότητα, σε κάθε θεώρηση που αντανακλάται σε πολιτισμικά ιδεώδη, που δεν έχει νόημα να το αναπτύξουμε και να το συγκρίνουμε τώρα. Απλά, κάθε λαός, στη χώρα του, κρίνει, ή έχει μεγαλώσει με τέτοια αντίληψη, τι θεωρεί ηθικό.

 

Το ηθικό όπως το έχουμε συνειδητοποιήσει αποτελεί και τον κανόνα στις διάφορες εκφάνσεις της ζωής. Το να μην κλέβεις, είναι ηθικό άρα κανόνας, το να μην λες ψέμματα είναι ηθικό, άρα ο κανόνας, το να μην απατάς τον/την σύντροφό σου είναι ηθικό άρα κανόνας. Είναι το τελευταίο κανόνας όμως? Και σίγουρα θεωρείται ηθικό, υπάρχει όμως αυτή η αποδοχή ή υπάρχει η εξαίρεση που έχει γίνει ο κανόνας?

Τι εννοώ: Πριν λίγες μέρες βρέθηκα σε ένα παιδικό πάρτυ. Όπως συνηθίζεται σε αυτά τα πάρτυ, τα παιδιά κάθονται μέσα και παίζουν και οι γονείς βρίσκουν ευκαιρία να γνωριστούν μεταξύ τους και να ανταλλάξουν απόψεις. Μετρημένες οι εκφράσεις, άχαρα αστεία, τετριμμένες κουβέντες, ό,τι πρέπει δηλαδή για να περάσεις καλά 3 ώρες την Κυριακή το μεσημέρι. Βρισκόμουν καθισμένος ανάμεσα τους και προσπαθούσα να συμμετάσχω στην συζήτηση. Πάντα μου αρέσει να παρακινώ διάφορα θέματα με ψυχολογικό ενδιαφέρον αν και τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται. Μόλις βλέπουν ψυχολόγο στην παρέα, αρχίζουν και ρωτάνε διάφορα. Η παύση μου στις ψυχοθεραπευτικές-διαγνωστικές αναλύσεις που θέλουν να ακούσουν, δεν τους αρέσει και πολύ, αλλά η εξήγηση μου τους καλύπτει.

Σε κάποιο διάστημα, μία μητέρα με τον σύζυγό της δίπλα, άρχισε να μου αναλύει διάφορα θέματα και την άκουγα χωρίς να τη διακόπτω. Μου μίλαγε για την αντίδραση που είχε σε ένα περιστατικό με μία φίλη της. Η φίλη της, είχε 9 χρόνια σχέση με έναν παντρεμένο άντρα, εν γνώσει της. Δεν ήθελε να διακόψει και προφανώς κάτι έπαιρνε από όλο αυτό. Για να μην τον χάσει, έκανε παιδί μαζί του, το οποίο εκείνος αναγνώρισε έμμεσα και τη βοηθούσε να το μεγαλώσει. Αναπόφευκτα, έφτασε σε ένα σημείο, που δεν άντεξε και ξέσπασε, προκαλώντας ρήξη και στην οικογένεια του συντρόφου της. Την άκουγα και μου έμεινε μία φράση που είπε στην αρχή, όταν περιέγραφε την εξωσυζυγική σχέση: "Βρήκε έναν παντρεμένο και έκανε σχέση μαζί του, αυτό δεν με πειράζει, όλα μέσα στη ζωή είναι".

Τι ωραία έκφραση, τι φανταστική πρόταση! Ήταν το ωραιότερο πράγμα που άκουσα όλες αυτές τις ώρες που βρισκόμουν εκεί. Ξαφνικά το ψυχολογικό καμπανάκι του Παυλόφ, σαν να χτύπησε και μου έτρεξαν τα ψυχολογικά σάλια. Η εξαίρεση έγινε κανόνας. Την άφησα να συνεχίσει. Ολοκλήρωσε τη σκέψη της λέγοντας πως της έβαλε τις φωνές μόνο όταν εκείνη, τα είπε όλα στη γυναίκα του. " Έκανε μεγάλο λάθος".

Την ίδια ώρα που η σύζυγος κατέκρινε την φίλη της για την επιλογή της να μιλήσει στην γυναίκα του, τη δικαιολογούσε για την επιλογή να συνάψει "σχέση" με έναν παντρεμένο. Το παράλογο είχε γίνει λογικό, της έκανε νόημα όλο αυτό. Και ακούγεται φυσιολογικό. Είναι μέσα στις συνήθεις της καθημερινότητας. Το μόνο εύκολο είναι να κάνεις μία εξωσυζυγική σχέση. Ακούγεται συνέχεια από παντού και το πιο άσχημο είναι ότι το έχουμε χωνέψει και δεν μας κάνει αίσθηση.

Πως φτάσαμε όμως να κάνουμε την εξαίρεση, κανόνα? Έχουμε ξεπεράσει τα όρια του ηθικού ή το ηθικό έχει ταλαντωθεί τόσο πολύ που τελικά ότι ήταν ανήθικο πριν αρκετά χρόνια, περικλείεται στα όρια του πλέον? Αυτό το περιστατικό δίνει την αίσθηση ότι έχουμε χάσει την ουσία. Έχουμε χάσει ή έχουμε ξεχάσει τις αξίες της σχέσης και της δέσμευσης. Η έννοια της σχέσης, έχει ετικετοποιηθεί. Φτάνει να βάλει κάποιος την ταμπέλα "Έχω σχέση" και να μπει από κάτω.

 Το έχω σχέση σήμερα σημαίνει: " Είμαστε μαζί, να περνάμε καλά ή να είμαστε καλά?" . Αξίζει να κάνετε τη συγκεκριμένη ερώτηση σε ένα φιλικό σας ζευγάρι. Τι σημαίνει σχέση για εκείνους?  Περνάμε καλά σημαίνει κάνουμε πράγματα, βγαίνουμε, διασκεδάζουμε, γεμίζουμε το χρόνο μας. Είμαστε καλά όμως? Δεν είναι σίγουρο όμως το ότι αν περνάμε καλά, είμαστε και καλά.

'Έχουμε τις βάσεις για μία πραγματική σχέση? Και δεν μιλάω για την αγάπη, αυτή έρχεται και παρέρχεται. Μιλάω για το σεβασμό, την κατανόηση, την εμπιστοσύνη, αξίες κολώνες για την στύλωση μίας σχέσης. Και όταν δεν υπάρχουν αυτές οι αξίες, γυρίζουμε το κεφάλι και αναζητάμε κάτι διαφορετικό. Η πρόκληση πλέον δεν είναι να συνάψουμε εξωσυζυγική σχέση, η πρόκληση είναι να μπορέσεις να παλέψεις και να κρατήσεις ζωντανό αυτό που έχεις δίπλα σου. Να μπορέσεις να δεσμευτείς και να το στηρίξεις.

Το ανησυχητικό ήταν ότι η συγκεκριμένη μητέρα παρόλο που ήταν ο σύζυγός της δίπλα, δεν φοβήθηκε να δικαιολογήσει συναισθηματικά την φίλη της, έδειχνε την εντύπωση ότι τη λυπόταν. Αυτό είναι ακόμα χειρότερο, γιατί στο μυαλό της, φαντάζει σαν μία κακομοίρα, που δεν μπορεί να βρει άντρα. Αυτός που βρήκε της αξίζει. Ό,τι χειρότερο για να πεις σε ένα δικό σου άνθρωπο.

 Σίγουρα δεν μπορεί να γίνει ψυχολογική ανάλυση της συγκεκριμένης περίπτωσης, θα ήταν εντελώς λάθος, δεν γνωρίζουμε κανέναν από τους πρωταγωνιστές. Πολλοί παράγοντες, χωρίς γραμμικότητα σίγουρα ευθύνονται για αυτή την εξέλιξη. Όταν όμως ακούσετε ξανά, μία τέτοια ιστορία, με την εξαίρεση να γίνεται κανόνας, τοποθετηθείτε και κάντε την παρέμβαση. Σίγουρα, ο συνομιλητής σας θα το ξανασκεφτεί... λεκτικά και πρακτικά.