H διαφήμιση του «κολλημένου» με το ίντερνετ, παίζει καθημερινά στους τηλεοπτικούς δέκτες με μεγάλη συχνότητα. Σε αυτή τη διαφήμιση, απεικονίζεται ένας νέος, να περιπλανιέται μόνος του στο Ελληνικό καλοκαίρι. Περνώντας από διάφορα όμορφα μέρη, ταυτίζει τις απλές καθημερινές κινήσεις ή και την επικοινωνία με τους γύρω του, με ενέργειες που κάνει κάποιος στον χώρο των social media. Η αγωνία του κορυφώνεται, όταν δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στο ίντερνετ και κυρίως να δει τι γίνεται στα προφίλ του. Την ίδια στιγμή δεν τον αγγίζει τίποτα από αυτά που εκτυλίσσονται μπροστά του.
Το συγκεκριμένο σκηνικό, κερδίζει τον τηλεθεατή και μένει στη συνείδησή του, για το επιφανειακό αστείο, την κυριολεκτική αποτύπωση των διαφόρων ενεργειών που γίνονται στα social media στη ζωή. Πίσω όμως από αυτό, όπως γίνεται και σε κάθε διαφήμιση, κρύβεται κάτι διαφορετικό, αόρατο στο γυμνό μάτι. Δείχνει μία θλιβερή πραγματικότητα. Την εξάρτηση αυτού του ατόμου από το διαδίκτυο. Συγκεκριμένα από τα social media, καθώς μέσα από αυτά, μετουσιώνει τον ζωντανό του κόσμο και του δίνει διαφορετικό νόημα.
Όσο και να δείχνει «ελαφριά» η εξάρτηση από το internet, είναι και άλλο τόσο σοβαρή. Μάλιστα σοβαρότερη από ό,τι δείχνει. Αρχικά επισημάνθηκε από το 1995, όταν το διαδίκτυο ήταν σε νηπιακή μορφή, περισσότερο ως computer addiction, χωρίς να πάρει το δρόμο για να χαρακτηριστεί ως ψυχοπαθολογική διαταραχή. Το DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Health) δεν το περιέλαβε στην 4η έκδοσή του. Υπάρχει ακόμα ισχυρό debate μεταξύ των Αμερικάνικων Ψυχολογικών και Ψυχιατρικών Συλλόγων για το αν στην ουσία υπάρχει εξάρτηση από το internet και κυρίως ποια είναι τα συμπτώματα για να χαρακτηριστεί κάποιος εξαρτημένος. Μία πρόσφατη έρευνα της Maressa Orzack, με δείγμα από το Mclean Hospital, μέλος του Harvard University, έδειξε ότι ένα ποσοστό 5% με 10% ηλικίας 16-25, παρουσιάζει εξάρτηση από το διαδίκτυο. To debate συνεχίζεται για την 5η έκδοση του DSM, που αναμένεται να κυκλοφορήσει το 2013.
Υπάρχουν διάφορα κριτήρια για να χαρακτηριστεί κάποιος με internet addiction, αλλά ακόμα είναι συγκεχυμένα. Μερικά συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζει κάποιος είναι τα κάτωθι:
- Συνεχής ενασχόληση με το διαδίκτυο, σε σημείο που να αδιαφορεί παντελώς για τις καθημερινές ασχολίες.
- Ευφορία όταν βρίσκεται σε αυτό και απασχολείται.
- Συναίσθημα κενού όταν δεν βρίσκεται μπροστά από τον υπολογιστή.
- Επιδίδεται σε ψέμματα για τις ασχολίες του όταν ερωτάται από φίλους ή την οικογένειά του.
- Παραμέληση σχολείου, φίλων, οικογένειας και προσωπικής ζωής.
(Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα συνυπάρχουν και με άλλα χαρακτηριστικά και δεν είναι απόλυτα)
Εσωτερική επισκόπηση
Τι γίνεται όμως στην ψυχοσύνθεση αυτού του ατόμου, που παρουσιάζει μερικά από τα παραπάνω; Συναισθηματικά προβλήματα, διαταραχές άγχους, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη κοινωνικοποίησης, αίσθημα ντροπής, ενδέχεται να είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Το ίντερνετ μεταφράζεται σαν ένα διέξοδο. Μία φυγή από την πραγματικότητα που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Η καθημερινή ζωή έχει εμπόδια, έχει δυσκολίες, χρειάζεται να παλέψει κανείς για να πετύχει αυτά που θέλει. Το σχολείο έχει εξετάσεις, πτυχία, δασκάλους ενώ στο διαδίκτυο οι γνώσεις προσφέρονται απλόχερα, χωρίς κανείς να ζητήσει τίποτα. Το ίδιο συμβαίνει και με τις σχέσεις φιλικές ή μη. Στην πραγματική ζωή, χρειάζεται να μοχθήσεις για να κερδίσεις το ενδιαφέρον του άλλου, να τον κάνεις να σε αποδεχτεί όπως είσαι μέσα από ένα πλήθος διαδικασιών. Στην ιντερνετική πραγματικότητα σε αποδέχονται όπως είσαι. Αν δεν το κάνουν μεταμφιέζεσαι.
Αναγεννώντας τον ίδιο μας τον εαυτό
Αυτό είναι το κλειδί για την είσοδο στη νέα πραγματικότητα των social media, το χαρακτηριστικό που σαν σειρήνα μαγεύει τον χρήστη. Η αναγέννηση. Το άτομο που δεν του αρέσει η εικόνα που έχει για τον εαυτό του, έχει τη δυνατότητα να αναγεννήσει τον εαυτό του και να δείξει κάτι άλλο διαφορετικό από αυτό που είναι. Πλάθει τον εαυτό του με χαρακτηριστικά που θα ήθελε να έχει. Προβάλλει στοιχεία που δεν μπορεί να αποκαλύψει στην πραγματική ζωή, καθώς νιώθει ότι θα απομονωθεί. Στην κανονική ζωή δεν γίνεται αποδεκτός από τους υπόλοιπους και όπως και σε κάθε μορφή εξάρτησης, προσπαθεί να βρει ενδιαφέρον και ευχαρίστηση από αλλού. Υιοθετώντας μία διαφορετική ταυτότητα στα social media, δημιουργεί την εσωτερική ψευδαίσθηση ότι κοινωνικοποιείται μέσα από μία εικονική πραγματικότητα.
Η χρησιμοποίηση διαφόρων τίτλων ως ονομάτων και φωτογραφιών ως avatars, εντελώς διαφορετικών από τα δικά του, φέρνει στο προσκήνιο δύο ζωές. Όταν η κανονική δυσκολεύει, η ιντερνετική είναι εκεί για να σου προσφέρει απλόχερα αυτά που στερεί η πρώτη. Σε αυτή τη ζωή υπάρχει η αποδοχή, το διέξοδο. Έτσι, το άτομο οδηγείται στην δημιουργία μίας «ιδανικής κατάστασης εαυτού», που σταδιακά αρχίζει και παίρνει όλο και περισσότερο χώρο στην ίδια του τη ζωή. Φτάνει σε σημείο να μην μπορεί να διακρίνει τι είναι πραγματικό και τι όχι. Το ιντερνετικό ιδανικό που έχει πλάσει, του καλύπτει όλο του το είναι κάθε μέρα και περισσότερο.
Η αποτύπωση ότι το άτομο έχει εξαρτηθεί από τον υπολογιστή, είναι δύσκολο να φανεί. Τα συμπτώματα δεν είναι εμφανή όπως στις άλλες εξαρτήσεις και το αντικείμενο της εξάρτησης δεν προκαλεί άμεσα προβλήματα υγείας. Αυτό καθιστά δύσκολη και την διαχείριση μίας τέτοιας κατάστασης καθώς υπάρχει το πρόβλημα της αποδοχής από το άτομο ότι πάσχει από μία τέτοια κατάσταση. Για τους ενηλίκους υπάρχουν συγκεκριμένα κέντρα όπως το ΚΕΘΕΑ που έχουν προγράμματα θεραπείας, αντίστοιχα με άλλες εξαρτήσεις.
Για τους εφήβους όμως είναι καθοριστικός ο ρόλος των γονέων. Σε πολλές περιπτώσεις, είναι σε μεγάλο ποσοστό και δική τους η ευθύνη για αυτή την εξάρτηση. Μην γνωρίζοντας τι γίνεται σε αυτόν τον υπολογιστή, δεν μπορούν να κατανοήσουν τις ανάγκες του εφήβου και είτε προχωράνε σε μία ακύρωση των πάντων είτε το αγνοούν νομίζοντας ότι θα περάσει. Στην πρώτη περίπτωση καταφέρνουν να έρθουν σε μία κόντρα με τον έφηβο, ισχυροποιώντας αυτό το χάσμα μεταξύ τους και στη δεύτερη υποθάλπτουν με την αδιαφορία τους την εξάρτηση.
Η διεργασία του θεραπευτή πάνω στη σχέση των γονιών με τον έφηβο είναι η καλύτερη θεραπεία. Στην οικογενειακή θεραπεία επαναδομείται η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ γονέων και παιδιών και επαναπροσδιορίζονται οι στόχοι και τα δυναμικά. Αναδύονται τα συναισθήματα που κρύβονταν μέχρι πριν λίγο και πλέον το παιδί μπορεί να βγει από την εξάρτηση και να κατευθύνει τη δημιουργικότητά του σε άλλα πεδία. Τα όρια μπαίνουν και από τις δύο πλευρές και το συμβόλαιο στηρίζεται. Πιο εκτενή ανάλυση αυτής της θεραπείας, δεν μπορεί να γίνει, γιατί κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.
Η κοινωνία μας, γίνεται καθημερινά όλο και περισσότερο εξαρτώμενη από τους υπολογιστές και κυρίως από το ίντερνετ. Οι επιλογές δεν έχουν να κάνουν μόνο με την ενημέρωση αλλά και με τα παιχνίδια και τα social media. To κυριότερο είναι ότι όλο και μικρότερες ηλικίες ασχολούνται με το ίντερνετ με την ταυτόχρονη ενθάρρυνση όλων των εταιριών που φυσικά έχουν το αντίστοιχο κέρδος. Είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση. Το διαδίκτυο και τα social media, τα εκμεταλλευόμαστε για να κάνουμε τη δική μας ζωή καλύτερη και για καλύτερη πληροφόρηση, όχι για να αποτελέσουμε πειράματα για ιδιοτελείς σκοπούς..
Το καλύτερο είναι να γνωρίζουμε τα όριά μας και να βλέπουμε ρεαλιστικά την κατάσταση. Η φιλία, η επικοινωνία και οι σχέσεις έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Απαιτούν ζωντάνια, αμεσότητα και επικοινωνία με όλες τις αισθήσεις. Απαιτούν δύο ή περισσότερα άτομα να βρίσκονται κοντά, να συνυπάρχουν και να πραγματοποιούν μαζί. Μέσα από τον ιντερνετικό χώρο, οι παραπάνω αξίες, παραποιούνται και αλλοιώνονται, με την υπέρβαση του ορίου και την προσήλωση μας μέσα αυτού. Έτσι, ζούμε σε μία ψευδαίσθηση κοινωνικότητας, σε ένα κόσμο που νομίζουμε ότι υπάρχει. Αν τον πιστέψουμε κιόλας αυτόν τον κόσμο, καταλήγουμε ουσιαστικά να είμαστε μοναχοί μας και να μην έχουμε κανένα πραγματικό φίλο, για να μοιραστούμε ακόμα και τις διακοπές μας. Όπως ακριβώς και στη διαφήμιση...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου