Η επανεφεύρεση της ευτυχίας.

Διαβάζοντας ένα άρθρο στο internet σχετικά με ένα κίνημα για την "εφαρμογή της ευτυχίας" στην Αγγλία, προσπαθούσα να σκεφτώ έναν ορισμό για την "ευτυχία" στην Ελλάδα. Ομολογώ ότι δυσκολεύτηκα αρκετά. Δεν έχει να κάνει τόσο με τη σημασία της λέξης αυτής αλλά με τα χαρακτηριστικά που τη διαμορφώνουν. Αυτά είναι σίγουρα υποκειμενικά αλλά έχουν και αντικειμενικές πινελιές που καθορίζονται από τις  εκάστοτε οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Αν είχαμε ερωτηθεί "τι είναι ευτυχία" πριν λίγα χρόνια, θα ερχόμασταν αντιμέτωποι με μία ποικιλία απαντήσεων όπου σήμερα μας φαίνονται τουλάχιστον άτοπες.

Στην ανέμελη Ελλάδα μας, της προηγούμενης δεκαετίας, προσδίδαμε στην ευτυχία ένα διαφορετικό σχήμα από αυτό που δίνουμε τώρα. Ζώντας σε ένα ανταγωνιστικό και εγωκεντρικό περιβάλλον, δίναμε περισσή σημασία στην κατάκτηση του στόχου, στον καταναλωτισμό, στην επιδίωξη του πλούτου, στο κοινωνικό προφίλ και στο στάτους μας. Όλο αυτό στηριζόταν από το πολιτικό και οικονομικό σύστημα που στόχευε στην αύξηση της οικονομίας, πάνω από οτιδήποτε άλλο.

Έτσι ζούσαμε, ουσιαστικά σε μία αυταπάτη και μάλιστα θεωρούσαμε ότι είμαστε ευτυχισμένοι γιατί απλά κρίναμε, με επιφανειακό τρόπο, ότι αυτά είναι τα στοιχεία που θα μας οδηγούσαν στην ευτυχία. Αναπτυχθήκαμε κοινωνικά αλλά παραμείναμε συναισθηματικά στα ίδια επίπεδα. Περάσαμε και εμείς μία κατοχή και παρόλο που τη δημιουργήσαμε, δεν την αντιληφθήκαμε. Αναφέρομαι στην "Υλική Κατοχή", στον αδυσώπητο ανταγωνισμό του υπερκαταναλωτισμού, που είχε αναχθεί σε προτεραιότητα στη ζωή μας προκειμένου να είμαστε και να παραμείνουμε ευτυχισμένοι. Όσα περισσότερα αντικείμενα κατείχαμε, τόσο μεγαλώναμε την μεγαλώναμε την υλική δικτατορία που μας προσέφερε ηδονή. Νομίζαμε ότι νιώθαμε ευτυχισμένοι, αλλά ήμασταν εγκλωβισμένοι. Και το είχαμε επιλέξει.

Στο εδώ και τώρα, η Ελλάδα έχει αλλάξει. Ωθείται με βίαιο τρόπο στην αλλαγή και αλλάζει. Μαζί της διαμορφώνονται διαφορετικά και τα μέρη που αποτελούν το σύστημα, δηλαδή οι πολίτες. Οι συνθήκες επαναπροσδιορίζουν τον όρο ευτυχία. Η ευτυχία θεωρείται πλέον ξεπερασμένη ή και ταμπού, σίγουρα αφιλόξενη ως συναίσθημα αν συμπεριληφθεί με όλες αυτές τις ιδιότητες που την χαρακτήριζαν πριν λίγα χρόνια.

Δεν χρειάζεται να ρωτήσεις ένα πολίτη για να σου πει πως νιώθει, είναι ολοφάνερο: αγανάκτηση και θυμό. Στο βάθος υπάρχει αδικία. Καθημερινά αναδύονται πολιτικά-οικονομικά-κοινωνικά σκάνδαλα που αφορούν όλο αυτό το "ευτυχισμένο" παρελθοντικό περιβάλλον που γαλουχηθήκαμε. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία κατάσταση που δεν ξέρουμε πως να τη διαχειριστούμε και το μόνο που μένει μέσα μας όταν καταλαγιάζει ο θυμός, είναι η αδικία. Η σκέψη και η διάθεσή μας, κινούνται γύρω από αυτά τα γεγονότα, κατακλύζοντας την καθημερινότητά μας και ηδονίζοντας την ανάγνωσή μας. Γινόμαστε σκανδαλολάγνοι της πολιτικής, τιμητές της και μελλοντικοί τιμωροί της. Ευελπιστούμε σε κρεμάλες στο Σύνταγμα, στις στήλες του Ολυμπίου Διός ακόμα και σε όλη την Αθήνα. Δεν μας ενδιαφέρει ποιος θα κρεμαστεί,  αρκεί να δούμε έναν από αυτούς που μας οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση να τιμωρείται.

Έχοντας την υπερβολή σε υπερβολικά επίπεδα μέσα μας, δεν έχουμε ανάγκη από δικαστήρια, δικαστές και δικηγόρους και γενικότερα όλους αυτούς τους φορείς της δικαιοσύνης που βασίλευαν μέχρι τώρα, είμαστε οι ίδιοι δικαστές και κατήγοροι. Είναι όλοι υπεύθυνοι για τη σημερινή κατάντια και το διασυρμό της χώρας. Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να στήσουμε λαϊκά δικαστήρια και να καταδικάσουμε. Το Γουδή, έχει κυρίαρχη θέση σε κάθε μας συζήτηση και μάθαμε και τι άλλο σημαίνει εκτός από το ό,τι είναι μια Αθηναϊκή περιοχή. Η ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη είναι έκδηλη, έχει αποκτήσει ταχύτατα συλλογική συνείδηση και μεταφράζεται με υποκειμενικούς τρόπους.

Η κοινωνική δικαιοσύνη μεταφράζεται πλέον ως βασικό παράγοντα για να είναι κάποιος "ευτυχισμένος" στην σημερινή εποχή. Η αναζήτησή της είναι μέλημα του κάθε ατόμου. Σε μία κοινωνία, που μεταλλάσσεται και φέρνει τα μέλη της πιο κοντά, παραμερίζει τα προσωπικά οφέλη και στοχεύει στην ισοτιμία, στην αλληλεγγύη, στην αρμονία ως θεμελιώδεις παράγοντες που οδηγούν σε μία μορφή ευτυχίας. Ξεφεύγει από παρελθοντικά ιδεοληπτικά δεσμά και αναζητά έννοιες και νόημα που συνδέονται με τις συνθήκες στο εδώ και τώρα.

Η κοινωνία δεν είναι ακόμα έτοιμη να αγγίξει την ευτυχία γιατί δεν έχει ακόμα μορφοποιηθεί. Θα καθοριστεί μαζί με την μετάλλαξη του κοινωνικού συστήματος και των μερών που το περιβάλλουν. Έτσι, ώσπου να ολοκληρωθεί ως έννοια, ανθεί κοινωνικά υποκειμενικοποιείται προσωπικά.

Υ.Γ. Η παγκόσμια μέρας της Κοινωνικής Δικαιοσύνης γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Φεβρουαρίου με τις εκδηλώσεις να αρχίζουν από τις 10/02/12 (http://social.un.org/index/InternationalDays/WorldDayofSocialJustice.aspx)